Czym są terpeny?
Terpeny to duża grupa lotnych cząsteczek aromatycznych, które naturalnie występują w roślinach i odpowiadają za ich aromat i smak. Mogą działać odstraszająco, chroniąc roślinę przed niebezpieczeństwem, lub wabiąco, przyciągając owady zapylające.
Stanowią główny składnik olejków eterycznych i można znaleźć je wszędzie m.in. owocach, drzewach, kosmetykach, a nawet środkach czystości. Stężenie terpenów w roślinach waha się od 1 do 10%, a na ich rozwój wpływa wiele czynników np. pogoda, klimat czy stosowane nawozy.
W konopiach zidentyfikowano ponad 100 różnych terpenów, które odpowiadają za ich charakterystyczny smak, zapach, a także unikalne właściwości. W porównaniu do kannabinoidów, dopiero zyskują na popularności, ale dotychczas przeprowadzone badania wykazały ich pozytywne działanie na ludzki organizm.
Terpeny zawarte w konopiach leczniczych
Terpeny wytwarzane są w tym samym miejscu co kannabinoidy, czyli wewnątrz gruczołów żywicznych konopi, tzw. trichomach. Mogą działać bezpośrednio lub w połączeniu z kannabinoidami. W żeńskich kwiatach konopi, z których pozyskuje się medyczną marihuanę, dominują głównie linalol i pinen.
Najlepsze działanie terpenów uzyskuje się w połączeniu z kannabinoidami. Zostało to dokładnie zbadane i nazwane efektem synergii (ang. effect entourage). Efekt synergii to zjawisko, w którym połączenie kilku związków roślinnych wykazuje więcej korzyści dla organizmu, niż gdy podawane są pojedynczo.
Działanie terpenów konopnych
Terpeny działają na wielu różnych płaszczyznach, a ich dokładne właściwości zależą od rodzaju związku zawartego w konopiach. Wykazują szerokie spektrum działania, ponieważ łączą się z receptorami zlokalizowanymi w mózgu, wpływając na jego funkcjonowanie. Posiadają zdolności łączenia się neuroprzekaźnikami – m.in. dopaminą i serotoniną, zwiększając ich poziom w organizmie. Co ważne, nie wykazują działania psychoaktywnego.
Linalol to terpen o charakterystycznym kwiatowym aromacie. Występuje m.in. w lawendzie i cynamonie. Jego działanie polega na modulacji neuroprzekaźników glutaminianu i kwasu gamma-aminomasłowego (GABA). Linalol znany jest z właściwości uspokajających, odprężających i zmniejszających stres. Ponadto wykazuje efekt przeciwlękowy i przeciwdepresyjny.
Pinen to jeden z głównych terpenów występujących w konopiach. Posiada dwa izomery, które nieco różnią się budową i właściwościami – alfa-pinen i beta-pinen. Alfa-pinen bierze udział w tworzeniu receptorów kannabinoidowych CB2. Występuje w sośnie, rozmarynie czy bazylii. Wykazuje działanie przeciwzapalne, przeciwlękowe i usprawniające pamięć. Ponadto ma właściwości rozszerzające oskrzela, dzięki czemu wspomaga leczenie chorób układu oddechowego. Beta-pinen występuje m.in. w kminku i chmielu. Jego głównym zadaniem jest poprawa zdolności kognitywnych, takich jak koncentracja i szybkość reakcji.
Właściwości terpenów – badania
Metaanaliza badań wykazała, że terpeny oddziaływują na wiele neuroprzekaźników, takich jak GABA, glutaminian, serotonina, dopamina i acetylocholina. Korzystnie wpływają również na stan zapalny, stres oksydacyjny i regenerację układu nerwowego. Ich dokładny mechanizm nie jest jak dotąd poznany, ale przypuszcza się, że jest związany ze zmianą sygnalizacji neurochemicznej i neurotroficznej w mózgu. Istnieją dowody, że linalol i pinen wykazują podobną skuteczność do leków przeciwbólowych, przeciwzapalnych, przeciwlękowych i przeciwdepresyjnych. Ponadto wykazują mniej działań niepożądanych, takich jak sedacja i upośledzenie ruchowe.
Dodatkowo badania przedkliniczne i in vitro wykazały, że linalol i pinen wywierają działanie neuroprotekcyjne w różnych obszarach. Hamują stan zapalny i działają przeciwutleniająco w przypadku choroby Alzheimera, nefropatii cukrzycowej, udaru, niedokrwienia serca i stanach bólowych. Zauważono również wyraźną poprawę funkcji poznawczych i kognitywnych.
Istniejące badania sugerują, że terpeny mogą wspomagać leczenie zaburzeń poznawczych, bezsenności, lęku i depresji. Jednak potrzeba więcej badań, które określą ich dokładną dawkę i drogę podania. Istotne są również informacje, czy długoterminowe stosowanie linalolu i pinenu jest bezpieczne oraz czy wykazują taką samą skuteczność po krótkim i długim czasie przyjmowania. Jednak z pewnością właściwości terpenów mogą przyczynić się do odkrycia nowych leków stosowanych m.in. w psychiatrii i chorobach neurologicznych.
