Choroba zapalna jelit (IBD). Przyczyny, objawy, leczenie.

Nieswoiste zapalenie jelit to określenie na grupę chorób takich jak m.in. wrzodziejące zapalenie jelita grubego czy choroba Leśniowskiego-Crohna.

Charakteryzują się przewlekłym stanem zapalnym części przewodu pokarmowego, bólem brzucha i biegunką. Występujące objawy utrudniają normalne funkcjonowanie, a często również wykluczają pacjentów z dotychczas prowadzonego stylu życia.

Leczenie pomaga łagodzić objawy i sprzyja remisji choroby, ale powoduje również działania niepożądane. Alternatywą dla wielu chorych może być terapia medyczną marihuaną.

Co to jest nieswoiste zapalenie jelit?

Nieswoiste zapalenie jelit to grupa przewlekłych chorób dotyczących jelita cienkiego i całego jelita grubego, niekiedy również dolnego odcinka przewodu pokarmowego, czyli odbytnicy. Wśród nich wymienia się między innymi:

• wrzodziejące zapalenie jelita grubego (WZJG)
• chorobę Leśniowskiego-Crohna

Związane są z przewlekłym zapaleniem przewodu pokarmowego, owrzodzeniem ścian przewodu pokarmowego i podobnymi objawami.

Choroba zapalna jelit dotyka najczęściej osoby między 15 a 40 rokiem życia. Mogą przebiegać łagodnie lub ciężko z typowymi okresami remisji i nawrotów. 

Przyczyny IBD

W przypadku wrzodziejącego zapalenia jelita grubego i choroby Leśniowskiego-Crohna dokładna przyczyna choroby nie jest znana. Jednak istnieją czynniki, które połączone ze sobą zwiększają ryzyko powstania schorzenia. Wśród nich wymienia się:

• środowisko – wirusy, bakterie (np. Escherichia coli, Salmonella), drożdżaki, dieta, niektóre leki;
• genetyka – osoby, których bliscy chorują na jedną z tych chorób są bardziej narażeni na powstanie choroby; 
• toksyny;
• zaburzenia układu odpornościowego;
• miejsce zamieszkania – obszary zurbanizowane i kraje rozwinięte półkuli północnej.

Nieswoiste zapalenie jelit – objawy

Głównymi objawami nieswoistego zapalenia jelita są:

• silny ból brzucha
• biegunka
• gorączka
• krwawienie z odbytu (szczególnie u chorych na wrzodziejące zapalenie jelita grubego)
• zmęczenie
• ogólne złe samopoczucie
• utrata apetytu
• utrata masy ciała
• niedokrwistość

Wraz z rozwojem choroby mogą pojawić się również inne dolegliwości, takie jak: bóle stawów, zapalenie i zaczerwienienie oczu, afty w jamie ustnej, problemy skórne, osłabienie kości, kamienie nerkowe, zaburzenia lękowe czy depresja. 

Leczenie IBD

Obecnie nie da się całkowicie wyleczyć wrzodziejącego zapalenia jelita grubego oraz pacjentów z chorobą Leśniowskiego-Crohna.

Dostępne terapie pomagają złagodzić objawy i stan zapalny oraz wprowadzić pacjenta w okres remisji choroby w zależności od stopnia zaawansowania choroby. Podstawowe leczenie dotyczy działania przeciwzapalnego, które stanowi główną przyczynę choroby. Do tego celu stosuje się kortykosteroidy, immunosupresanty i leki biologiczne. Dodatkowo pacjenci mogą otrzymać leki przeciwko konkretnym objawom jak biegunka czy zaczerwienienie oczu.

Leczenie chirurgiczne

W ciężkich przypadkach konieczna jest operacja, podczas której usuwa się objęte stanem zapalnym części jelita lub całkowicie usuwa się jelito grube wraz z odbytnicą. Zwykle u wielu pacjentów wykorzystuje się leczenie skojarzone, które polega na podawaniu kilku leków jednocześnie, co łagodzi objawy i poprawia wyniki badań, ale jednocześnie powoduje wiele działań niepożądanych np. bóle głowy, zaburzenia smaku, nudności czy leukopenia.

Metodą uzupełniającą dla wielu chorych może być terapia medyczną marihuaną. 

Rola układu endokannabinoidowego

Układ endokannabinoidowy to jeden z układów ludzkiego organizmu. Odpowiada przede wszystkim za utrzymywanie równowagi organizmu, w tym regulacje bólu, nastroju, pamięci, reakcji odpornościowych, apetytu i motoryki przewodu pokarmowego.

Złożony jest z naturalnie wytwarzanych endokannabinoidów, które stymulują rozsiane po całym ciele człowieka receptory. Naukowcy znaleźli dowody na to, że układ endokannabinoidowy jest łącznikiem między jelitami a mózgiem i umożliwia im komunikację ze sobą. Zauważyli również jak istotną rolę odgrywa on w chorobach jelit.

Podczas leczenia zapalenia jelit stwierdzono wzrost receptorów układu endokannabinoidowego oraz poziomu endokannabinoidów, w tym anandamidu. Wzrost anandamidu może być wykorzystany jako potencjalny czynnik obniżenia stanu zapalnego w jelitach za pomocą konopi indyjskich.

Marihuana zawiera bowiem kannabinoidy, które budową przypominają endokannabinoidy, dzięki czemu możliwa jest interakcja między konopiami a organizmem człowieka. 

Wykorzystanie medycznej marihuany w leczeniu IBD

Jak dotąd istnieje niewiele badań dotyczących wpływu konopi indyjskich na przewlekłe choroby jelit u ludzi. Większość opiera się na założeniu, że skoro CBD i THC, czyli dwa główne kannabinoidy zawarte w marihuanie działają przeciwzapalnie to powinny pomóc również w chorobach zapalnych jelit.

Medyczna marihuana w chorobach zapalnych jelit

W jednym z badań naukowcy porównali skuteczność CBD i THC z sulfasalazyną, którą wykorzystuje się w podstawowym leczeniu tego rodzaju chorób. Wykazano, że THC był najskuteczniejszy, gdy był stosowany samodzielnie w wysokiej dawce. Natomiast sulfasalazyna wykazywała poprawę, a CBD było nieskuteczne. Co więcej, połączenie niższej dawki THC z CBD skutkowało lepszym działaniem przeciwzapalnym niż wysokie dawki samego THC, a ponadto odnotowano funkcję mięśnia okrężnicy.

Wrzodziejące zapalenie jelita grubego – badania

W kolejnym badaniu przeprowadzonym w Australii na grupie ponad 800 chorych z wrzodziejącym zapaleniem jelita grubego wykazano, że 90% pacjentów zgłosiło poprawę po stosowaniu medycznej marihuany. Poprawa nastąpiła w przypadku bólu brzucha, skurczów, odczuwaniu stresu i objawów lękowych.

Medyczna marihuana a choroba zapalna jelit – podsumowanie

Stosowanie medycznej marihuany pozwala na zmniejszenie ilości przyjmowanych sterydów oraz korzystnie wpływa na poprawę snu i apetytu. Ponadto pomaga zmniejszyć ból trzewny i zmniejsza motorykę jelit, co pozytywnie przekłada się na życie chorego.

Istnieje kilka badań, które nie wykazują żadnej poprawy i zmniejszenia objawów po włączeniu medycznej marihuany do schematu leczenia nieswoistego zapalenia jelit. Może to być związane ze zbyt małą dawką lub nieodpowiednim stężeniem CBD i THC w surowcu konopnym. Potrzeba więcej dokładnych badań, aby potwierdzić korzystny wpływ jaki przynosi stosowanie konopi w chorobach zapalnych jelit. Jeśli jednak jesteś zainteresowany włączeniem terapii konopnej do swojego leczenia, porozmawiaj z lekarzem zajmującym się leczeniem medyczną marihuaną.