Jednak w przypadku konopi leczniczych mamy do czynienia z fenomenem anturażu, który korzystnie wpływa na efekty zdrowotne terapii. Sprawdź, co wiemy o tym zjawisku i jak może ono pomóc pacjentom w różnych schorzeniach.
Efekt anturażu – co to takiego?
Konopie lecznicze to rośliny o bardzo bogatym składzie, które wywodzą się z rodziny Cannabis sativa L. Zawierają ponad 500 związków chemicznych, z których najbardziej znane to:
- kannabinoidy (np. THC, CBD, CBG, CBN, CBC),
- terpeny (np. limonen, pinen, kariofilen, mircen, geraniol, terpinolen),
- flawonoidy (np. kwercetyna, kannaflawina, apigenina, kemferol).
Wszystkie te związki posiadają określone właściwości jednocześnie oddziałując na siebie nawzajem i wzmagając swoje terapeutyczne działanie. Dodatkowo poprzez efekt synergii, minimalizują swoje potencjalne skutki uboczne. Zjawisko to badacze nazwali efektem anturażu (ang. entourage effect), tzw. efekt otoczenia, świty.
Prekursorzy efektu otoczenia
Po raz pierwszy zjawisko anturażu zostało zaobserwowane przez naukowców Raphaela Mechoulama i Shimona Ben-Shabata. Wyniki swojej pracy przedstawili w 1981 roku. Ich badania dowiodły, że układ endokannabinoidowy korzystniej reaguje na ekstrakty z konopi zawierającej pełne spektrum związków czynnych, niż na wyizolowane pojedyncze składniki takie jak THC czy CBD. Następnie koncepcję tę rozwinął i opisał Ethan Russo w publikacjach z 2011 i 2019 roku.
Marihuana medyczna jako whole plant medicine
Efekt anturażu łączy się z terminem whole plant medicine lub whole plant synergy. Obie nazwy odnoszą się do spożywania całej rośliny medycznej marihuany, a nie tylko jej suszonych kwiatów. Cała roślina jest bardziej wartościowa pod względem terapeutycznym niż pojedyncze jej składniki, dzięki czemu można osiągnąć lepsze efekty leczenia. Przekłada się to również na bezpieczeństwo terapii.
Badania potwierdzające zjawisko anturażu
Ze względu na różne rodzaje wzajemnej synergii, efekt anturażu można podzielić na:
- efekt „intra-entourage” – obserwowany dla relacji między kannabinoidami i terpenami,
- efekt „inter-entourage” – odnoszący się do relacji kannabinoid-kannabinoid oraz terpen-terpen.
Wpływ THC i CBD na ból
W 2010 roku przeprowadzono badanie, które jest przykładem efektu otoczenia na wzajemną synergię pomiędzy kannabinoidami THC oraz CBD. W eksperymencie wzięły osoby cierpiące na ostry ból nowotworowy. Pacjenci zostali podzieleni na trzy grupy. Jedna z grup otrzymywała ekstrakt z wyizolowanym THC, druga ekstrakt z całej rośliny zawierający THC i CBD, a trzecia placebo.
Zaobserwowano, że u 40% badanych przyjmujących ekstrakt THC i CBD, nastąpiło wyraźne zmniejszenie dolegliwości bólowych, w porównaniu do grupy stosującej tylko wyizolowane THC. Warto zaznaczyć, że stężenie THC w obu ekstraktach było takie samo. Natomiast u pacjentów stosujących ekstrakt z samym THC w porównaniu do grupy placebo, nie odnotowano istotnych różnic w odczuwaniu bólu.
W związku z tym niepodważalnym wnioskiem płynącym z tego badania jest fakt, że CBD wpływa na zwiększenie działania przeciwbólowego THC.
Czysty CBD czy ekstrakty CBD z całej rośliny?
Innym przykładem potwierdzającym większą skuteczność ekstraktów zawierających pełne spektrum związków chemicznych jest metaanaliza przeprowadzona w 2018 roku na pacjentach z padaczką lekooporną.
Jedynie 46% chorych stosujących czyste CBD, doświadczyło zmniejszenia napadów padaczkowych. Natomiast w grupie korzystającej z ekstraktów z całej rośliny, aż 71% pacjentów odczuło wyraźną poprawę i złagodzenie bólu.
To sprawia, że aby czerpać korzyści zdrowotne z konopi, należy wybierać ekstrakty roślinne zawierające pełne spektrum substancji i zrezygnować z izolatu CBD. Zaletą ekstraktów CBD jest zwiększenie składnika czynnego cannabis przez składnik nieaktywny, co w efekcie pomaga jeszcze lepiej łagodzić różnego rodzaju dolegliwości.
Jaką ilość skutków ubocznych podczas suplementacji wykazuje CBD?
Co ważniejsze, osoby przyjmujące ekstrakty CBD o pełnym spektrum, zgłaszały mniej działań niepożądanych w trakcie trwania terapii, w porównaniu do pacjentów z drugiej grupy stosującej sam kannabinol.
Terpeny a efekt anturażu
W zależności od odmiany, konopie medyczne charakteryzują się swoistym zapachem, za który odpowiadają aromatyczne substancje nazywane terpenami. Podobnie jak kannabinoidy, mogą one wpływać na właściwości lecznicze medycznej marihuany.
Badania wskazujące na efekt anturażu z udziałem terpenów są nieliczne. Jednym z naukowców, który opisał kilka dowodów na istnienie wzajemnego współdziałania kannabinoidów oraz terpenów jest dr Ethan Russo.
W swojej pracy z 2011 roku wskazał m.in. że szczepy medycznej marihuany zawierające większe ilości pinenu (jednego z terpenów) zapewniają korzystniejszy efekt zdrowotny i redukują problemy poznawcze wywołane przez psychoaktywne THC. Z kolei odmiany bogate w CBD oraz limonen, wykazują lepsze właściwości przeciwlękowe.
Badania potwierdzające efekt anturażu wśród terpenów
Badanie z 2020 roku przeprowadzone na myszach, wykazało, że terpeny oddziaływują między sobą wzmacniając swoje właściwości. Trzy z nich tj. humulen, pinen oraz geraniol, aktywowały receptor CB1, który znajduje się głównie w układzie nerwowym i odpowiada za reakcje fizjologiczne mające np. wpływ na obniżenie poziomu bólu. Terpeny spowodowały u myszy reakcje specyficzne dla tego receptora, potwierdzając tym samym swoje działanie terapeutyczne.
Z kolei według dr Jordana Tishlera, nie ma jednoznacznych badań wskazujących na to, by terpeny przyczyniały się do efektu anturażu marihuany medycznej. Naukowiec zdaje sobie sprawę, że niektóre z terpenów wykazują działanie terapeutyczne. Jako przykład podaje mircen, który wywołuje senność oraz beta-kariofilen, który może mieć istotne znaczenie w leczeniu bólu. Jednak zaznacza on, że terpeny te działają samodzielnie i nie ma dowodów na ich wzajemne oddziaływanie.
Czy efekt otoczenia jest prawdziwy?
Według dotychczas przeprowadzonych badań naukowcy zgadzają się, że efekt anturażu faktycznie występuje w odniesieniu do marihuany medycznej. Według dr Jordana Tishlera, eksperta od konopi, zjawisko świty jest realne, jednak wnioski wyciągnięte na podstawie dostępnych danych są zbyt uogólnione.
Naukowiec podkreśla, że nie ma wątpliwości co do synergii pomiędzy najbardziej znanymi kannabinoidami, czyli THC i CBD. Potwierdzają to obserwacje kliniczne, z których wynika, że produkty zawierające czyste THC i CBD są mniej skuteczne od preparatów zawierających ekstrakt z całej rośliny marihuany medycznej.
Jednak rola takich kannabinoidów jak CBN czy CBG, w odniesieniu do działania z THC czy innymi kannabinoidami, nie jest obecnie w pełni poznana. Również wpływ innych związków zawartych w konopiach medycznych na CBD, nie ma swojego potwierdzenia w badaniach.
Według dr Jordana Tishlera potrzeba kolejnych badań, by poznać mechanizmy i wzajemne oddziaływanie związków czynnych zawartych w konopiach. Zdobyta wiedza, pozwoli w przyszłości stworzyć produkty i dokładne rekomendacje, które umożliwią jeszcze lepsze leczenie wielu schorzeń.
Z kolei dr Ethan Russo pozostaje zwolennikiem efektu anturażu pomimo sprzecznych wniosków, które czasem pojawiają się w publikacjach naukowych. Według badacza, nieścisłości mogą wynikać z utrudnionego dostępu pacjentów do najwyższej jakości preparatów medycznej marihuany.
Znaczenie efektu anturażu
Niewątpliwą zaletą jaką niesie ze sobą zjawisko anturażu jest wzajemna współpraca między głównymi kannabinoidami THC i CBD. Warto wiedzieć, że CBD łagodzi również właściwości psychoaktywne THC. Ma to duże znaczenie dla pacjentów o niskiej tolerancji i dużej wrażliwości na tetrahydrokannabinol. Dzięki temu lekarze mogą wybrać odmiany marihuany leczniczej o tak zbilansowanym składzie, że THC występuje w podobnej ilości w stosunku do CBD.
Lepsze poznanie mechanizmów wzajemnego oddziaływania kannabinoidów, terpenów oraz innych związków czynnych zawartych w marihuanie medycznej, pozwoli lekarzom na jeszcze lepsze prowadzenie terapii skierowanych na konkretne problemy, takie jak: łagodzenie bólu, redukcja stanów lękowych, nudności czy choroby układu nerwowego.
Podsumowanie
Im więcej prowadzonych badań, tym dokładniej poznajemy marihuanę i jej korzystne właściwości medyczne, w tym właściwości przeciwzapalne. Efekt anturażu jest jednym z nich i dla niektórych naukowców jest niezaprzeczalnym faktem, a dla innych tylko hipotezą.
Pomimo, że nie wszystkie interakcje między związkami aktywnymi z konopi medycznych są nam znane, a dotychczasowe analizy czasem bywają sprzeczne, to korzystanie z produktów zawierających całą roślinę konopi, daje lepsze rezultaty terapii przy jednocześnie wyższym profilu bezpieczeństwa.
Bibliografia
- Ben-Shabat S, Fride E, Sheskin T, Tamiri T, Rhee MH, Vogel Z, Bisogno T, De Petrocellis L, Di Marzo V, Mechoulam R. An entourage effect: inactive endogenous fatty acid glycerol esters enhance 2-arachidonoyl-glycerol cannabinoid activity. Eur J Pharmacol. 1998 Jul 17;353(1):23-31. doi: 10.1016/s0014-2999(98)00392-6. PMID: 9721036.
- Russo EB. Taming THC: potential cannabis synergy and phytocannabinoid-terpenoid entourage effects. Br J Pharmacol. 2011;163(7):1344-1364. doi:10.1111/j.1476-5381.2011.01238.x
- Russo E. B. (2019). The Case for the Entourage Effect and Conventional Breeding of Clinical Cannabis: No „Strain,” No Gain. Frontiers in plant science, 9, 1969.
- Pamplona FA, da Silva LR, Coan AC. Potential Clinical Benefits of CBD-Rich Cannabis Extracts Over Purified CBD in Treatment-Resistant Epilepsy: Observational Data Meta-analysis [published correction appears in Front Neurol. 2019 Jan 10;9:1050]. Front Neurol. 2018;9:759. Published 2018 Sep 12. doi:10.3389/fneur.2018.00759
- Ferber SG, Namdar D, Hen-Shoval D, et al. The “Entourage Effect”: Terpenes Coupled with Cannabinoids for the Treatment of Mood Disorders and Anxiety Disorders. Curr Neuropharmacol. 2020;18(2):87-96. doi:10.2174/1570159X17666190903103923
