Cukrzyca. Przyczyny, objawy, rodzaje, leczenie.

Wiele osób przez lata nie zdaje sobie sprawy z obecności cukrzycy, która nieleczona prowadzi do poważnych powikłań m.in. niewydolności nerek lub utraty wzroku. Dowiedz się, jakie są pierwsze objawy i jak jej zapobiegać. Wśród dostępnych metod leczenia nadal najczęściej stosowane są leki, które zmniejszają insulinoodporność lub zastrzyki z insuliny u osób, które w ogóle tego hormonu nie produkują.

Od kilku lat prowadzone są badania nad efektywnością medycznej marihuany u diabetyków. Okazuje się, że konopie indyjskie mają właściwości obniżające poziom cukru we krwi i przeciwbólowe. Nie są jeszcze oficjalnie zalecane w terapii, jednak warto wziąć je pod uwagę przy poszukiwaniu alternatywnych metod leczenia.

Cukrzyca – charakterystyka

Cukrzyca nie jest jednorodną chorobą. Występuje w kilku rodzajach, jednak każdy objawia się podwyższonym poziomem glukozy we krwi. Hiperglikemię powoduje uszkodzenie trzustki, które uniemożliwia produkcję insuliny (typu 1) lub brak reakcji komórek organizmu na wytworzony hormon – insulinooporność (typu 2). 

W Polsce żyją 3 miliony osób zdiagnozowanych jako diabetycy. Jednak duża część dorosłych nie zdaje sobie sprawy z podwyższonego poziomu cukru ze względu na zaniedbywanie regularnych badań. Tymczasem stan przedcukrzycowy lub cukrzycę można wykryć w podstawowej morfologii krwi.

Statystyki wskazują również na konieczność poszerzania świadomości odnośnie możliwych powikłań choroby. Jednym z nich jest uszkodzenie nerwów, które prowadzi do zaniku czucia w kończynach. Pacjenci nie zauważają ran i obrażeń, które goją się u nich znacznie dłużej. W 2018 roku 46 proc. świadczeń związanych z uszkodzeniami nerwów obejmowało osoby chore na cukrzycę. Z kolei rok wcześniej średnio co 2 godziny przeprowadzana była amputacja kończyn dolnych u diabetyka.

Przyczyny cukrzycy

Bezpośrednią przyczyną wystąpienia cukrzycy typu 1 jest uszkodzenie komórek beta odpowiedzialnych za produkcję insuliny. W odmianie typu 1 trzustka chorego jest uszkodzona zazwyczaj od najmłodszych lat życia, przez co nie potrafi wydzielać insuliny. Do uszkodzenia dochodzi wskutek autoagresji układu odpornościowego. 

Przy cukrzycy typu 2 wydzielanie hormonu jest prawidłowe, jednak pacjent uodparnia się na jego działanie lub organizm potrzebuje większych ilości niż jest w stanie wytworzyć. Ten rodzaj choroby występuje zazwyczaj u osób starszych, a powodem mogą być:

• nieprawidłowa dieta 
• nadwaga lub otyłość
• przewlekły stres
• problemy ze snem
• nadciśnienie
• zespół Cushinga

W obu typach choroby duże znaczenie mają również czynniki genetyczne. Jej występowanie często wiąże się z mutacjami poszczególnych genów. Jednak specjaliści skłaniają się ku wnioskowi, że nawet w przypadku ich wystąpienia konieczne jest współistnienie czynników środowiskowych. Jeśli w twojej najbliższej rodzinie pojawiły się przypadki choroby, warto regularnie monitorować poziom glukozy we krwi. Im więcej zdiagnozowanych krewnych, tym większe ryzyko zachorowania.      

Objawy cukrzycy

Objawy cukrzycy u dorosłych są podobne w przypadku obu typów choroby. Głównym symptomem jest podwyższony poziom glukozy we krwi, jednak jedynie morfologia może pomóc w jego wykryciu. Do łatwiej zauważalnych objawów należą:

• częste oddawanie moczu
• wzmożone pragnienie
• ciągłe uczucie głodu lub napady “wilczego apetytu”
• utrata wagi pomimo odpowiedniego żywienia
• osłabienie, przewlekłe zmęczenie
• problemy ze wzrokiem (zamazane lub podwójne widzenie)
• drażliwość, apatia
• trudne gojenie się ran 
• suchość i świąd skóry
• utrzymujący się stan zapalny w organizmie – częste infekcje intymne, zapalenia pęcherza, skóry lub dziąseł
• częste zaburzenia czucia w kończynach
• u mężczyzn – problemy z erekcją
• w późniejszych etapach choroby kwaśny oddech, który wynika z nadmiernej obecności ciał ketonowych we krwi i moczu  

Diagnostyka choroby

Podstawowym badaniem wykrywającym cukrzycę jest oznaczenie poziomu glukozy we krwi na czczo i po posiłkach. O hiperglikemii mówimy, kiedy w dwóch pomiarach na przestrzeni kilku dni wynosi on powyżej 126 mg/100 ml lub w jednym pomiarze przekracza 200 mg/100 ml. Innym sposobem na sprawdzenie poziomu cukru jest test polegający na podaniu pacjentowi doustnie glukozy i zmierzeniu jej zawartości we krwi po upływie 2 godzin. Wynik powyżej 200 mg/100 ml świadczy o chorobie.

Podczas wspomnianych badań można wykryć również stan przedcukrzycowy. W jego wypadku należy natychmiast wdrożyć zmiany w diecie i stylu życia, aby zapobiec podwyższeniu poziomu glukozy.

Dodatkowym badaniem stosowanym w diagnostyce jest oznaczenie hemoglobiny glikowanej, czyli komórek krwi, które uległy glikacji. W przypadku hiperglikemii proces ten jest znacznie szybszy i obejmuje większe ilości erytrocytów. Zazwyczaj za nieprawidłową uznawana jest HbA1c powyżej 6 proc. Częściej badanie wykorzystywane jest do sprawdzania efektów wdrożonego leczenia niż do postawienia diagnozy.

Rodzaje cukrzycy

Chociaż najczęściej słyszy się o cukrzycy typu 1 i typu 2, jej rodzajów jest znacznie więcej. Mają podobne objawy, jednak różnią się między sobą przyczynami występowania. Cukrzyca to ogólne określenie na grupę chorób związanych z zaburzonym metabolizmem insuliny.

Cukrzyca typu 1 (insulinozależna)

Cechuje ją brak insuliny na skutek uszkodzenia komórek trzustki przez przeciwciała wytwarzane przez układ odpornościowy chorego. W związku z tym zalicza się ją do chorób autoimmunologicznych. Typ 1 występuje zazwyczaj u dzieci, stąd inne określenie “typ dziecięcy”. Jednak zdarzają się rzadkie przypadki diagnozowania jej również u dorosłych (cukrzyca LADA). Przyczyny również leżą w nieprawidłowym działaniu przeciwciał. Leczenie obejmuje podawanie insuliny kilka razy dziennie, najczęściej w postaci zastrzyków podskórnych lub pompy insulinowej. 

Cukrzyca typu 2 (insulinoniezależna lub insulinooporna) 

Najczęściej występujący rodzaj cukrzycy, który dotyka głównie osoby starsze. Polega na udopornieniu organizmu na wytwarzaną insulinę, co prowadzi do podwyższenia poziomu cukru we krwi. Ten rodzaj choroby wynika często z otyłości, jednak mają na niego wpływ również czynniki genetyczne. 

Cukrzyca ciążowa 

Jak nazwa wskazuje, występuje jedynie w okresie ciąży i ustępuje po porodzie. Prawdopodobnie wywołują ją hormony łożyskowe, a u niektórych kobiet trzustka nie jest w stanie zapewnić większych ilości insuliny potrzebnych do rozwoju płodu. Odmiana ciążowa może prowadzić do przedwczesnego porodu lub stanu przedrzucawkowego. U prawie połowy kobiet w ciągu 15 lat od urodzenia dziecka rozwija się cukrzyca typu 2.

Cukrzyca monogenowa

W tym przypadku przyczyną wystąpienia choroby jest mutacja pojedynczego genu. Do jej zdiagnozowania konieczne jest wykonanie badania genetycznego. W przebiegu przypomina cukrzycę typu 2, jednak diagnozowana jest zazwyczaj u osób w wieku 15 – 25 lat. 

Cukrzyca wtórna (typu 3)

Grupa ta obejmuje przypadki wywołane przez inne przewlekłe choroby lub zażywane leki. Wśród najczęstszych przyczyn wymieniane są schorzenia endokrynologiczne m.in. zespół Cushinga czy nadczynność tarczycy, choroby trzustki i hemochromatoza. Do ryzykownych leków zaliczane są tiazydy, leki moczopędne, beta blokery i leki sterydowe. Niektóre badania potwierdzają również wpływ infekcji wirusowych na późniejsze wystąpienie cukrzycy.  

Leczenie cukrzycy

W leczeniu cukrzycy typu 1 (lub lekoopornego typu 2) stosowana jest insulinoterapia, czyli regularne podawanie insuliny za pomocą zastrzyków. Zazwyczaj chory wykonuje je samodzielnie za pomocą pena insulinowego. Ilość insuliny należy dostosować do diety i stylu życia pacjenta. Bardziej zaawansowaną metodą jest pompa insulinowa, która zapewnia stały dostęp hormonu.

Leczenie typu 2 opiera się na farmakoterapii, prawidłowym żywieniu i regularnej aktywności fizycznej. Wśród poszczególnych rodzajów leków wyróżniamy: zwiększające produkcję insuliny, hamujące uwalnianie glukozy i zmniejszające insulinooporność tkanek.

Diabetycy z obu grup powinni spożywać produkty o niskim indeksie glikemicznym. W przypadku otyłości dobre efekty daje zrzucenie nadmiaru kilogramów – zwiększa wrażliwość chorego na insulinę. Chorzy powinni absolutnie unikać spożywania alkoholu, ponieważ może prowadzić do ostrej hipoglikemii i zasłabnięcia. Dodatkowo alkohol wzmacnia skutki uboczne leków na cukrzycę.

Leczenie cukrzycy medyczną marihuaną

Wyniki badań dotyczących wpływu medycznej marihuany na diabetyków pozwalają przypuszczać, że sprawdzi się ona w łagodzeniu objawów cukrzycy. Najważniejszym aspektem jest obniżanie poziomu glukozy we krwi, czyli eliminacja bezpośredniej przyczyny choroby.

Obniżenie poziomu glukozy

W badaniu z 2013 roku naukowcy porównali dwie grupy diabetyków – aktywnych użytkowników marihuany i tych, którzy stosowali ją w przeszłości. W pierwszej grupie poziom insuliny był o 16 proc. niższy, co oznacza, że większa jej ilość uległa metabolizmowi. Dodatkowo zwiększyła się wrażliwość chorych na ten hormon. Brakuje jednak kolejnych badań, które potwierdzałyby powyższe wyniki. 

Regulacja wagi

Wśród diabetyków częstym problemem jest również nadwaga lub otyłość. Niejednokrotnie stwierdzono, że receptor CB1 ma wpływ na metabolizm i apetyt. W 2006 roku do obrotu został dopuszczony lek będący antagonistą wspomnianego receptora, który wspomagał odchudzanie i kontrolę poziomu cukru we krwi. Dwa lata później został wycofany z obrotu ze względu na skutki uboczne, jednak trwają prace nad stworzeniem nowego farmaceutyku o podobnym działaniu.

Neuropatia cukrzycowa

W późniejszych stadiach choroby u dużej części chorych pojawia się tzw. neuropatia cukrzycowa. Jest to postępujące uszkodzenie nerwów w całym organizmie, które powoduje trudny do wytrzymania ból. Zmniejszenie dolegliwości bólowych po zastosowaniu THC lub kombinacji THC i CBD zostało potwierdzone w kilku badaniach z udziałem diabetyków.

Medyczna marihuana ma udokumentowane właściwości przeciwbólowe i jest oficjalnie zatwierdzonym lekiem w Stanach Zjednoczonych w leczeniu bólu neuropatycznego. 

Medyczna marihuana a cukrzyca – podsumowanie

Cukrzyca to choroba przewlekła, która negatywnie wpływa negatywnie na ogólną kondycję chorego. Podstawą leczenia jest sztuczne utrzymywanie niskiego poziomu glukozy we krwi, które trudno osiągnąć bez zastosowania tradycyjnych metod, czyli farmako- lub insulinoterapii.

Jednak marihuana medyczna może być dodatkiem do leczenia wspomagającym łagodzenie pobocznych objawów. Niewykluczone, że wkrótce pojawi się więcej badań, które potwierdzą jej skuteczność również w kwestii obniżania poziomu glukozy.