Nadciśnienie. Przyczyny, objawy, rodzaje, leczenie

Nadciśnienie tętnicze stoi za takimi chorobami jak zawały serca, udary mózgu czy niewydolność nerek. 

Wśród zalecanych metod leczenia prym wiodą środki farmakologiczne. Jednak możliwe jest obniżenie ciśnienia poprzez zmianę stylu życia lub naturalne formy terapii. Coraz popularniejsza staje się medyczna marihuana, która w kolejnych badaniach osiąga pozytywne wyniki w kwestii obniżania ciśnienia i rozszerzenia naczyń krwionośnych. Jak naturalnie leczyć nadciśnienie tętnicze konopiami indyjskimi? 

Nadciśnienie – charakterystyka

Zgodnie z danymi Narodowego Funduszu Zdrowia w 2018 roku w Polsce żyło prawie 10 mln osób z diagnozą nadciśnienia tętniczego. Częściej występuje ono u mężczyzn niż u kobiet. Wśród osób w wieku powyżej 65. roku życia odsetek pacjentów z nadciśnieniem tętniczym wynosi aż 75 proc.

Należy wspomnieć, że wiele osób pozostaje niezdiagnozowanych i nie zdają sobie sprawy z istnienia choroby. Dowiadują się w momencie badań u lekarza medycyny pracy lub dopiero, kiedy nadciśnienie doprowadzi do udaru lub zawału. Warto regularnie mierzyć ciśnienie domowym ciśnieniomierzem, najlepiej tuż po obudzeniu. Dotyczy to zwłaszcza osób, u których w rodzinie występowały choroby układu krążenia. 

Przyczyny nadciśnienia

Na podstawie przyczyn pochodzenia nadciśnienia rozpoznaje się dwa jego rodzaje – nadciśnienie pierwotne i wtórne. Powody występowania odmiany pierwotnej nie są znane, chociaż specjaliści najczęściej wskazują otyłość, czynniki genetyczne, przewlekły stres i zbyt wysokie spożycie soli.

Nadciśnienie wtórne występuje jako skutek innych chorób. Najczęściej stan chorobowy dotyczy układu krążenia, jednak nie tylko. Bezpośrednią przyczyną pojawienia się nadciśnienia może być: 

• choroba nerek
• epilepsja
• zwężenie tętnic lub aorty 
• bezdech senny
• schorzenia narządów odpowiedzialnych za hormony m.in. tarczycy, nadnerczy, przysadki mózgowej
• duża ilość płynu wewnątrznaczyniowego 
• przewlekły stres
• zatrucie metalami 
• stosowanie narkotyków, alkoholu 
• palenie papierosów 
• zażywanie niektórych leków m.in. antykoncepcji hormonalnej, inhibitorów MAO, niesteroidowych leków przeciwzapalnych, kortykosteroidów, sympatykomimetyków

Istnieją również czynniki ryzyka, które mogą mieć wpływ na wystąpienie nadciśnienia tętniczego. Zalicza się do nich:

• nadmierne spożycie tłuszczów i soli
• otyłość
• brak aktywności fizycznej
• nieprawidłową tolerancję glukozy
• choroby układu krążenia w rodzinie
• wiek powyżej 55 lat u mężczyzn i 65 lat u kobiet  

Nadciśnienie – objawy

Nadciśnienie często pozostaje niezauważone przez długi czas, ponieważ pacjenci nie mają w zwyczaju regularnie dokonywać pomiarów ciśnieniomierzem. Wysokie ciśnienie sieje spustoszenie w ich organizmie, niszczy tętnice i prowadzi do niewydolności organów wewnętrznych.

Jakie objawy powinny budzić niepokój? 

• pojawianie się tępego bólu głowy, ewentualnie uczucia ucisku 
• zawroty głowy
• krwotoki z nosa 
• szumy uszne
• przewlekłe zmęczenie
• problemy ze snem
• rozdrażnienie
• zaburzenia akcji serca np. kołatanie, ucisk w klatce piersiowej 
• zaburzenia widzenia
• duszności  

W przypadku nadciśnienia wtórnego wiele objawów może mieć związek z pierwotną chorobą. W momencie zdiagnozowania schorzenia lekarze muszą zwrócić uwagę na symptomy charakterystyczne dla wtórnej odmiany nadciśnienia m.in.:

• powiększenie nerek wyczuwalne podczas badania dotykowego
• nieprawidłowe wyniki badania dna oka
• różnica w pomiarach ciśnienia pomiędzy prawym i lewym ramieniem
• objawy charakterystyczne dla przerostu lewej komory serca
• szmery sercowe lub naczyniowe w trakcie badania osłuchowego
• obniżone tętno na tętnicach udowych 
• niższe ciśnienie krwi w kończynach dolnych w porównaniu do górnych

Rodzaje nadciśnienia

Podstawowy podział nadciśnienia oparty jest na jego przyczynach. Jeśli lekarze nie są w stanie ustalić podłoża choroby, określają nadciśnienie jako pierwotne. W przypadku podwyższonego ciśnienia występującego wskutek innych dolegliwości mówimy o nadciśnieniu wtórnym. 

Oprócz tego wyszczególniono nadciśnienie tętnicze oporne. Jego diagnozę determinuje brak efektów leczenia jednocześnie trzema lekami. Pomimo farmakoterapii ciśnienie nadal pozostaje podwyższone.

Najgroźniejszą odmianą choroby jest nadciśnienie złośliwe, ponieważ w krótkim czasie potrafi doprowadzić do wyniszczenia organów wewnętrznych – głównie serca, nerek i mózgu. Pacjenci dotknięci tym rodzajem choroby często trafiają do szpitala w stanie zagrożenia życia i dopiero dowiadują się o nadciśnieniu. 

Mniej poważny jest tzw. “zespół białego fartucha”, czyli podwyższenie ciśnienia wyłącznie na terenie placówki medycznej. Wynika najczęściej ze zdenerwowania przed wizytą lekarską lub strachu przed lekarzami. Pomiary dokonywane w domu zazwyczaj pozostają w normie. 

Diagnostyka nadciśnienia

Do zdiagnozowania nadciśnienia wystarczy kilka pomiarów ciśnienia, które przekraczają normę 140/90 mm Hg. Mogą one odbywać się podczas wizyt lekarskich lub być wykonywane przez pacjenta samodzielnie w domu. Ustalenie przyczyny nadciśnienia wymaga dodatkowych badań. Diagnozę może postawić lekarz rodzinny, kardiolog lub hipertensjolog. 

Podstawowe badania, które należy wykonać przy stwierdzeniu podwyższonego ciśnienia krwi obejmują:

• morfologię krwi z określeniem poziomu glukozy, stężenia sodu, potasu, cholesterolu (w tym ilości HDL, LDL i trójglicerydów), kreatyniny i kwasu moczowego
• badanie ogólne moczu 
• badanie serca EKG

W celu poszerzenia diagnostyki specjaliści zalecają USG tętnic szyjnych i nerkowych, sprawdzenie ilości białek drobnocząsteczkowych w moczu i echokardiograficzne badanie serca. Dzięki temu możliwe jest ustalenie, jak duże zniszczenia zostały poczynione w organizmie oraz łatwiej określić przyczynę nadciśnienia. Jeśli lekarz podejrzewa nadciśnienie wtórne, zleca dodatkowe badania w celu wykrycia nieprawidłowości w pracy pozostałych organów. 

Czasem specjalista podejmuje decyzję o wykonaniu bardziej zaawansowanych pomiarów ciśnienia w celu wykluczenia błędnego rozpoznania np. zespołu białego fartucha. Wtedy pacjent kierowany jest na badanie holterowskie, które polega na mierzeniu ciśnienia w odstępach 15-30 minut przez 24 godziny. 

Z kolei u osób starszych zalecane jest wykonywanie pomiarów ciśnienia tętniczego metodą oscylometryczną. Tętnice seniorów ulegają sztywnieniu, co może zawyżać wynik otrzymany przy tradycyjnej metodzie pomiaru.  

Leczenie nadciśnienia

Pacjenci z łagodnym nadciśnieniem powinni rozpocząć leczenie od zmiany codziennych nawyków: ograniczyć spożycie tłustych potraw, soli, rzucić palenie papierosów i zmniejszyć ilość alkoholu. Ważnym elementem jest również regularna aktywność fizyczna, która pomaga obniżyć ciśnienie o 4-9 mm Hg. Jeśli w przeciągu kilku miesięcy zmiany nie przyniosą rezultatów, lekarz decyduje o wprowadzeniu farmakoterapii. W przypadku pacjentów z bardzo wysokim ciśnieniem jest ona stosowana od razu. 

W terapii nadciśnienia stosowane są różne rodzaje leków, niekiedy kilka z nich jednocześnie. Wybór zależy od przyczyny wystąpienia wysokiego ciśnienia i chorób współistniejących. Wśród leków na nadciśnienie wyróżniamy:

• leki moczopędne (diuretyki)
• beta-blokery
• antagonistów wapnia 
• alfa-blokery
• inhibitory konwertazy angiotensyny (IKA)
• wazodylatatory – leki rozszerzające naczynia krwionośne
• leki oddziałujące na centralny układ nerwowy

Alternatywne metody leczenia chorych z nadciśnieniem tętniczym

Styl życia w dużej mierze wpływa na podwyższenie lub obniżenie ciśnienia. Jednak niektóre pokarmy, suplementy i sporty wykazały w badaniach lepsze rezultaty od pozostałych. Specjaliści przeprowadzili przegląd najpopularniejszych alternatywnych metod leczenia nadciśnienia.

Które z nich warto wypróbować?

Ciemna czekolada

Kakao było używane przez Azteków i Olmeków do leczenia bólu i stanów zapalnych. Jego pozytywny wpływ na osoby z podwyższonym ciśnieniem po raz pierwszy został wykazany w holenderskim badaniu Zutphen Elderly Study. Przeprowadzone było na przestrzeni 15 lat na grupie 470 seniorów. Uczestnicy, którzy deklarowali wysokie spożycie kakao mieli niższe ciśnienie tętnicze od pozostałych i 50 proc. mniejsze szanse na śmierć z przyczyn sercowo-naczyniowych.

Wpływ regularnego spożycia ciemnej czekolady na ciśnienie został potwierdzony również w kilku innych badaniach. W jednym z nich pacjenci z nadciśnieniem zostali podzieleni na dwie grupy. Pierwsza z nich spożywała codziennie białą czekoladę, a druga ciemną w ilości 6,3 g. W drugiej grupie zanotowano spadek ciśnienia rozkurczowego o 1 – 1,19 mm Hg i skurczowego o 1,6 – 2,9 mm Hg. Rozsądne wydaje się zalecenie spożywania od 10 g do 30 g ciemnej czekolady dziennie przez osoby z nadciśnieniem.

Koenzym Q10 

Suplementacja koenzymu Q10 zalecana jest m.in. pacjentom z zastoinową niewydolnością serca, cukrzycą typu 2, miażdżycą, migrenami i chorobą Parkinsona. U osób z nadciśnieniem wykazano zmniejszone stężenie tego związku w surowicy. Analiza 12 badań klinicznych z udziałem 352 chorych potwierdza, że koenzym Q10 obniża ciśnienie krwi. Trzy kontrolowane badania ze ślepą próbą wykazały spadek ciśnienia aż o 16,6/8,2 mm Hg przy przyjmowaniu od 60 g do 120 g suplementu na dobę przez 6 do 12 tygodni. Niektórzy pacjenci byli w stanie odstawić leki.

Melatonina

Podawanie melatoniny kobietom i mężczyznom z nadciśnieniem w dwóch różnych badaniach wykazało jej wpływ na obniżenie ciśnienia tętniczego. W pierwszym badaniu wzięło udział 18 kobiet, które zażywały również leki IKA. Przez trzy tygodnie otrzymywały 3 mg melatoniny na noc lub placebo. Podczas testów prowadzone były 24-godzinne ambulatoryjne pomiary ciśnienia tętniczego, które wskazywały na średnie jego obniżenie o 3,77/3,63 mm Hg.

U mężczyzn z nieleczonym nadciśnieniem uzyskano lepsze wyniki przy nieco mniejszej dawce – 2,5 mg melatoniny na dobę. U każdego uczestnika zaobserwowano spadek średnio o 6/4 mm Hg.

Witamina D

Niedobór witaminy D zwiększa ryzyko chorób sercowo-naczyniowych i podwyższa ciśnienie krwi. Podczas badania na 148 kobietach z poziomem tej witaminy poniżej 50 nmol/l części z nich podawano 1200 mg wapnia w połączeniu z 800 IU witaminy D3, a pozostałym tylko 1200 mg wapnia. Po 8 tygodniach ciśnienie skurczowe obniżyło się o 13,1 mm Hg w pierwszej grupie, tymczasem w drugiej zaledwie o 5,7 mm Hg. Nie było to jedyne badanie, które wskazuje na potencjał witaminy D3 w obniżaniu ciśnienia krwi.  

Techniki relaksacyjne a ciśnienie krwi

Stres jest znaczącym czynnikiem podnoszącym ciśnienie tętnicze. Warto stosować techniki relaksacyjne, aby jak najlepiej sobie z nim radzić i powstrzymywać jego negatywny wpływ na ciało i psychikę. Najlepsze wyniki wśród technik relaksacyjnych ma qigong, czyli aktywność ruchowa łącząca świadome oddychanie i elementy medytacji. Przegląd 12 badań z udziałem 1218 pacjentów wykazał spadek ciśnienia skurczowego średnio o 12,1 mm Hg i rozkurczowego o 8,5 mm Hg przy regularnym ćwiczeniu qigong.

Również medytacja transcendentalna przyniosła pozytywne efekty u chorych z nadciśnieniem tętniczym. Ten rodzaj medytacji polega na powtarzaniu mantry dwa razy dziennie z zamkniętymi oczami. Analiza badań dotyczących jej wpływu na ciśnienie krwi wykazała obniżenie skurczowego o 4,7 mm Hg i rozkurczowego o 3,2 mm Hg.

Akupunktura  

Akupunktura stosowana jest w tradycyjnej medycynie chińskiej od wieków. W Niemczech przeprowadzono badanie na pacjentach z umiarkowanym lub łagodnym nadciśnieniem tętniczym. Część z nich poddana była zabiegom prawdziwej akupunktury, a pozostali jedynie pozorowanej terapii. Po 6 tygodniach w grupie, która została poddana prawdziwym zabiegom, zauważono spadek ciśnienia skurczowego średnio o 6,4 mm Hg i rozkurczowego o 3,7 mm Hg.

Leczenie nadciśnienia za pomocą medycznej marihuany

Obiecującą alternatywną metodą leczenia nadciśnienia tętniczego jest medyczna marihuana. Pojawia się coraz więcej badań potwierdzających jej właściwości, które powodują spadek ciśnienia krwi i rozszerzanie arterii. Kolejne opracowania wskazują również na znaczącą rolę systemu endokannabinoidowego w regulowaniu pracy całego układu krążenia.

Krótkotrwałym efektem waporyzacji konopi indyjskich jest przyspieszone bicie serca. Jednak badania pokazują, że długotrwałe stosowanie kannabinoidów działa w odwrotny sposób – obniża ciśnienie krwi i akcję serca. W przypadku osób uzależnionych od marihuany nagłe odstawienie narkotyku skutkowało gwałtownym wzrostem ciśnienia, który u niewielkiej części z nich doprowadził do nadciśnienia. Efekt ten mógł jednak być wynikiem lęku z powodu odstawienia substancji.

Obniżenie ciśnienia tętniczego

W przypadku stosowania medycznej marihuany w leczeniu nadciśnienia należy zwrócić uwagę na zawartość poszczególnych kannabinoidów. THC ma tendencję do przyspieszania akcji serca, co nie jest oczekiwanym efektem wśród osób z problemami ze strony układu krążenia. Bardziej obiecujące rezultaty przynosi stosowanie CBD, które nie ma działania psychoaktywnego. W badaniu z 2017 roku pojedyncza dawka 600 mg kannabidiolu obniżyła spoczynkowe skurczowe ciśnienie tętnicze u uczestników o 6 mm Hg.

Podobne wyniki wykazało jedno z najnowszych badań, w którym udział brały osoby powyżej 60. roku życia z diagnozą nadciśnienia. Tym razem dotyczyło ono długotrwałego leczenia medyczną marihuaną. Pacjentki przez trzy miesiące zażywały preparat z kannabinoidami i były pod 24-godzinną kontrolą poziomów ciśnienia.  Po tym czasie dobowe ciśnienie krwi zmniejszyło się średnio o 5/4,5 mm Hg.

Medyczna marihuana a nadciśnienie – podsumowanie

Medyczna marihuana jest wciąż nową metodą leczenia nadciśnienia. Na pewno potrzeba więcej badań w tej kwestii, jednak wielu Pacjentów chętnie próbuje terapii kannabinoidami. Jak wskazują powyższe opracowania, osiągają oni rezultaty, a niektórzy są w stanie odstawić leki. Być może w przyszłości leczenie nadciśnienia będzie możliwe bez konieczności zażywania codziennie kilku tabletek. 

– Czy marihuana medyczna wpływa na funkcje motoryczne?

“Tak, marihuana medyczna wpływa na funkcje motorycznie i może powodować zaburzenia koncentracji i opóźnioną reakcję na czynniki zewnętrzne.”

W tym artykule opisujemy wszystko dokładnie:

Jak THC wpływa na zdolność prowadzenia pojazdu?

– Czy mogę łączyć terapię medyczną marihuaną z innymi lekami?

“Z niektórymi tak, należy pamiętać że medyczna marihuana może wpływać na działanie leków – wzmacniać lub osłabiać ich działanie. Zawsze należy skonsultować to z lekarzem prowadzącym.”

– Czy marihuana medyczna wpływa na funkcje motoryczne?

“Tak, marihuana medyczna wpływa na funkcje motorycznie i może powodować zaburzenia koncentracji i opóźnioną reakcję na czynniki zewnętrzne.”

W tym artykule opisujemy wszystko dokładnie:

Jak THC wpływa na zdolność prowadzenia pojazdu?

– Czy mogę łączyć terapię medyczną marihuaną z innymi lekami?

“Z niektórymi tak, należy pamiętać że medyczna marihuana może wpływać na działanie leków – wzmacniać lub osłabiać ich działanie. Zawsze należy skonsultować to z lekarzem prowadzącym.”

– Czy marihuana medyczna wpływa na funkcje motoryczne?

“Tak, marihuana medyczna wpływa na funkcje motorycznie i może powodować zaburzenia koncentracji i opóźnioną reakcję na czynniki zewnętrzne.”

W tym artykule opisujemy wszystko dokładnie:

Jak THC wpływa na zdolność prowadzenia pojazdu?

– Czy mogę łączyć terapię medyczną marihuaną z innymi lekami?

“Z niektórymi tak, należy pamiętać że medyczna marihuana może wpływać na działanie leków – wzmacniać lub osłabiać ich działanie. Zawsze należy skonsultować to z lekarzem prowadzącym.”